Sau quá trình hợp tác, hỗ trợ tư vấn 500+ doanh nhân khởi nghiệp (startup), TRUE LEGAL nhận thấy khi triển khai ý tưởng kinh doanh, startup thường chỉ tập trung vào thị trường và doanh số và quên sự hiện diện của pháp lý trong những bước khởi đầu của dự án hay ở một chặng đường nào đó trong quá trình phát triển dự án. Điều này dẫn tới việc startup bị động, phải tìm đến các đơn vị tư vấn khi vấp phải vấn đề pháp lý phát sinh và loay hoay chưa biết xử lý như thế nào. Như vậy, để doanh nghiệp (DN) khởi nghiệp có những bước đi vững chắc, hạn chế rủi ro, sẵn sàng cho khả năng huy động vốn đầu tư thì hiểu biết luật pháp là điều cần thiết.
Sau đây, TRUE LEGAL xin liệt kê một số các rủi ro startup thường gặp:

1. TRIỂN KHAI DỰ ÁN NHƯNG KHÔNG THÀNH LẬP PHÁP NHÂN

Có rất nhiều doanh nhân, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ, khởi nghiệp cùng các cộng sự mà không thành lập DN. Họ có suy nghĩ đơn giản là chỉ cần các sáng lập viên góp chung tiền và công sức để triển khai dự án, khi nào có nhà đầu tư rót vốn thì mới bắt đầu quan tâm đến việc hình thành pháp nhân.
Dưới góc độ pháp lý, các thỏa thuận của các sáng lập viên lúc này là thỏa thuận dân sự và thường sơ sài nên khi xảy ra các xung đột liên quan đến việc góp vốn, sử dụng vốn, quyền sở hữu tài sản, phân chia lợi ích... sẽ không có cơ sở để giải quyết.
Những người sáng lập nên lập Thỏa thuận đồng sáng lập một cách rõ ràng ngay từ đầu, về các điều khoản hợp tác, phương pháp làm ăn với nhau, có như vậy mới có thể giải quyết khi công ty có sự cố.

2. LỰA CHỌN SAI LOẠI HÌNH DOANH NGHIỆP

Lựa chọn loại hình doanh nghiệp là việc làm cơ bản và quan trọng khi các startup ra đời, bởi loại hình doanh nghiệp sẽ quyết định đến các yếu tố cốt lõi như cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp, chế độ chịu trách nhiệm về vốn và nghĩa vụ tài sản khác, cũng như phân chia lợi ích trong doanh nghiệp.
Theo quy định pháp luật hiện hành, các loại hình doanh nghiệp mà một startup có thể được thành lập bao gồm: Công ty TNHH một thành viên; Công ty TNHH hai thành viên trở lên; Công ty cổ phần; Công ty hợp danh; Doanh nghiệp tư nhân; Hộ kinh doanh. 
Việc lựa chọn đúng loại hình doanh nghiệp trong kinh doanh sẽ tạo ra nền tảng vững chắc để doanh nghiệp phát triển. Tuy nhiên, không phải lúc nào các startup cũng lựa chọn đúng loại hình doanh nghiệp. 
Thực tế, những startup thường hay chọn mô hình công ty cổ phần vì họ cho rằng dễ huy động vốn đầu tư khi có cơ hội. Nhưng thực tế, với các startup, mô hình này có nhiều hạn chế so với công ty trách nhiệm hữu hạn. Với hình thức cổ phần, sau 3 năm thành lập, các cổ đông sáng lập được quyền chuyển nhượng cổ phần nhưng tại thời điểm đó, công ty chưa thật sự ổn định về kinh doanh và tổ chức mà thay đổi “người đầu tàu” thì sẽ ảnh hưởng đến doanh nghiệp. Còn với mô hình trách nhiệm hữu hạn, doanh nghiệp sẽ ổn định và có thể thay đổi loại hình kinh doanh phù hợp khi công ty đã phát triển. Để hạn chế những rủi ro, các startup cần nghiên cứu kỹ các vấn đề pháp lý liên quan lựa chọn loại hình doanh nghiệp phù hợp với mục tiêu kinh doanh và đưa ra kế hoạch phát triển của doanh nghiệp trong từng giai đoạn thành lập và sau khi thành lập. Bên cạnh đó, cần có thỏa thuận pháp lý rõ ràng giữa các cổ đông về vốn góp và tỷ lệ vốn góp trong các loại hình doanh nghiệp đã lựa chọn

3. CÁC CHẤP THUẬN CẦN THIẾT

Các chủ DN trẻ thường sẽ đối mặt với rất nhiều mối bận tâm về kinh doanh, vì thế, những việc về pháp lý và hành chính không được ưu tiên. Chỉ khi đối tác, khách hàng có yêu cầu thì DN mới gấp rút thực hiện, dẫn đến đôi khi bị vuột mất cơ hội làm ăn.
Trong kinh doanh, cần chuẩn bị các giấy tờ liên quan đến ngành nghề, vốn, đáp ứng một hoặc nhiều điều kiện kinh doanh. Đối với một số lĩnh vực kinh doanh như thực phẩm, mỹ phẩm, y tế, thương mại điện tử - thông tin, giáo dục,..., các giấy phép chuyên ngành (giấy phép con) là điều kiện bắt buộc.

4. VI PHẠM QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ

Các ý tưởng về sản phẩm, dịch vụ độc đáo và khác biệt sẽ tiếp cận thị trường nhanh chóng và việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm, dịch vụ đó cần bắt đầu ngay khi triển khai dự án hoặc ngay sau khi DN được thành lập.
Tại Việt Nam, các vi phạm về sở hữu trí tuệ, hàng giả, hàng nhái là vấn đề làm các DN đau đầu. Việc đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ không chỉ đảm bảo cho DN độc quyền sử dụng tài sản của mình mà còn là cơ sở để thực hiện việc khiếu nại, khiếu kiện khi cần thiết.
Các mô hình kinh doanh nhượng quyền thương mại, phát triển chuỗi hay thu hút đầu tư càng phải quan tâm đến vấn đề này. Tùy vào từng loại hình sản phẩm, dịch vụ, doanh nhân khởi nghiệp nên quan tâm đến việc bảo hộ bản quyền tác giả, nhãn hiệu, bằng sáng chế, giải pháp hữu ích...

5. XUNG ĐỘT GIỮA CÁC CHỦ SỞ HỮU

Các tranh chấp liên quan đến xung đột cổ đông, chủ sở hữu ít khi diễn ra tại thời điểm khởi nghiệp mà thường xuất hiện khi dự án đã ổn định, mang lại doanh thu cao, nhưng các bên không kiểm soát các vướng mắc ngay từ đầu.
Để tránh tình trạng này, các thành viên sáng lập cần có những thỏa thuận cổ đông hay thỏa thuận thành viên rõ ràng ngay khi thành lập DN và đưa vào điều lệ công ty.
Trong một số trường hợp, các nội dung thỏa thuận không được cơ quan chức năng chấp thuận tại bản Điều lệ, hoặc các thỏa thuận mang tính bảo mật, nhạy cảm... thì các bên cần linh hoạt đưa vào các nghị quyết, quy định trong nội bộ công ty, miễn là không trái quy định pháp luật và đạo đức xã hội.

6. TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG, GIAO DỊCH

Khi ký kết hợp đồng, phần lớn các chủ DN trẻ thường chú ý đến các điều khoản về thương mại (giá, thanh toán và hàng hóa) mà không quan tâm đến các điều khoản pháp lý như các cam kết, quyền và nghĩa vụ của các bên, biện pháp chế tài, phương án xử lý khi có vướng mắc phát sinh...
Vì thế, khi xảy ra tranh chấp, các DN khởi nghiệp thường bị thiệt hại. Cách tốt nhất là nên nhờ chuyên gia soạn thảo các bản hợp đồng mẫu để sử dụng trong đàm phán, ký kết với đối tác, hoặc trong trường hợp dùng hợp đồng đề xuất từ đối tác cũng nên biết các điểm cần lưu ý.

7. TUÂN THỦ QUY ĐỊNH VỀ THUẾ, KẾ TOÁN

Nghĩa vụ thuế được căn cứ trên ba nguyên tắc: chính xác, đầy đủ và đúng thời hạn. Trong trường hợp kinh doanh không thành lập DN thì cần tuân thủ việc nộp thuế thu nhập cá nhân, nếu đơn vị chi trả thu nhập khấu trừ tại nguồn thì cần quyết toán thuế hằng năm.
Khi thành lập DN, cần chú ý kê khai thuế ban đầu, xem xét việc kê khai và đóng các loại thuế tùy theo hoạt động kinh doanh của DN. Có ba loại thuế cơ bản là: thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập DN.
Ngoài ra, liên quan đến hoạt động sản xuất, sản phẩm đặc thù hoặc quy trình kinh doanh của DN còn có thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường, thuế xuất - nhập khẩu... Việc chậm nộp, trễ hạn, kê khai sai hoặc kê khai thiếu luôn là rắc rối dẫn đến thiệt hại cho DN nếu không biết cách xử lý hoặc xử lý muộn.

8. LỰA CHỌN HÌNH THỨC ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH DOANH VÀ HUY ĐỘNG VỐN ĐẦU TƯ

Có ba loại đầu tư cơ bản từ các quỹ đầu tư: sở hữu, khoản vay và nợ chuyển đổi. Mỗi phương pháp đầu tư đều có ưu điểm và nhược điểm, và mỗi phương pháp phù hợp hơn cho một số tình huống so với các phương pháp khác. Do đó, các công ty khởi nghiệp cần phân tích khả năng của chính mình trước khi chọn loại hình đầu tư phù hợp. Điều này bao gồm quy mô và ngành công nghiệp của họ; thời gian lý tưởng; số tiền họ đang tìm cách tăng quy mô và cách họ dự định sử dụng nó; và mục tiêu của công ty, cả ngắn hạn và dài hạn.
► Khi nhận được vốn đầu tư, cũng cần phải thẩm định nguồn vốn và kế hoạch đầu tư, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Nhiều quỹ đặt mục tiêu rút khỏi startup trong ngắn hạn và đánh bóng hình ảnh của công ty trong ngắn hạn để thoái vốn nắm giữ này trong một startup cho các nhà đầu tư khác. Vì vậy, các công ty khởi nghiệp cần nghiên cứu các đối tác một cách cẩn thận để tránh rủi ro không cần thiết.
► Bên cạnh đó, các công ty khởi nghiệp nên xác minh và ghi lại nguồn gốc hợp pháp của số vốn nhận được, đảm bảo rằng các nhà đầu tư được quyền đầu tư và giải ngân theo thẩm quyền và quy định của họ.
Trên thực tế, nhiều nhà sáng lập kêu gọi vốn không có đội ngũ cố vấn chuyên sâu và không có nhiều kinh nghiệm trong việc nhận đầu tư lớn, điều đó có nghĩa là quá trình hợp tác giữa các nhà khởi nghiệp và nhà đầu tư gặp nhiều trở ngại bất ngờ.
► Ngoài ra, chủ sở hữu của công ty khởi nghiệp không cung cấp được kế hoạch sử dụng hoặc phân bổ vốn vì thiếu kiến thức tài chính. Không có nhà đầu tư nào chấp nhận điều này bởi vì họ luôn muốn kiểm soát việc phân bổ vốn một cách phù hợp trong từng giai đoạn khởi nghiệp.

Trong thực tế, nhiều doanh nghiệp không hiểu các thủ tục và điều khoản đầu tư cũng như rủi ro pháp lý nhưng vẫn đồng ý với các đề xuất. Điều này thường xuất phát từ nhu cầu tăng vốn cho tăng trưởng đột phá. Nhiều quỹ tận dụng sơ hở của các doanh nghiệp để thiết lập các điều khoản trong hợp đồng để đạt được các mục tiêu đặc biệt của họ. Điều này bao gồm tăng quyền sở hữu nếu kế hoạch kinh doanh không đáp ứng cam kết, hoặc thậm chí thay đổi đội ngũ quản lý để kiểm soát quản lý. Điều này có thể trở thành gánh nặng cho các chủ doanh nghiệp trong từng giai đoạn phát triển, vấn đề này thường đặt doanh nghiệp vào vị trí khó khăn trên bàn đàm phán. Điều đó dễ dẫn đến xung đột và tranh chấp trong tương lai.

Tóm lại, khi khởi nghiệp, startup cần phải hiểu biết pháp luật để tránh những rủi ro, vướng mắc pháp lý và bị lúng túng trong khâu quản lý công việc dẫn đến những hậu quả khó lường đàng tiếc. Việc hiểu biết pháp luật là điều tất yếu trong việc khởi nghiệp thành công.
Hoạt động kinh doanh là các hoạt động ảnh hưởng đến các thành viên khác trong xã hội. Do đó, các hoạt động này được sự quản lý của pháp luật hiện hành nhằm đảm bảo quyền lợi cho mọi người xong xã hội. Hơn ai hết, những nhà khởi nghiệp phải nắm rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình khi tham gia sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ cho xã hội.

Trân trọng cảm ơn sự đón đọc của Quý độc giả!

DANH MỤC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:

Bất cẩn với sở hữu trí tuệ - doanh nghiệp có thể khốn đốn

Sở hữu trí tuệ có thể nâng cao giá trị thị trường của doanh nghiệp vừa và nhỏ như thế nào

Nguy hiểm cho doanh nghiệp khi không đăng ký bảo hộ nhãn hiệu

9 điều nên tránh khi đặt tên thương hiệu ở Việt Nam

10 sai lầm pháp lý các startup thường vướng phải

Với mục tiêu hỗ trợ toàn diện đem lại sự an tâm, thuận tiện và đơn giản hóa trải nghiệm kinh doanh của khách hàng, True Legal cung cấp dịch vụ pháp lý xuyên suốt hành trình kinh doanh của khách hàng trên các lĩnh vực Quản lý rủi ro và Tuân thủ của doanh nghiệp – Sở hữu trí tuệ - Quản lý thuế, Kế toán tài chính - Quản trị nội bộ doanh nghiệp. Đội ngũ chuyên viên nhiều năm kinh nghiệm trong giải quyết các vụ việc pháp lý cùng kiến thức chuyên môn sâu rộng và sự tin tưởng và tiếp tục sử dụng, giới thiệu cho bạn bè, người quen của khách hàng cũ luôn là sự mạnh mẽ khẳng định uy tín, chất lượng dịch vụ của chúng tôi.

Thông tin liên hệ yêu cầu dịch vụ tư vấn pháp lý:

CÔNG TY TNHH TRUE LEGAL VIỆT NAM

Hotline: 096 948 3539/ 093 123 3539

Điện thoại: (024) 2219 9090 

Email: info@truelegal.vn

Địa chỉ trụ sở: Số 22 Trần Kim Xuyến, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội

VPGD tại HCMC: Số 11Bis Phan Ngữ, Đakao, Quận 1, Hồ Chí Minh